YEK KANUNU’NDA 7257 SAYILI KANUN’LA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
7257 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”), 25 Kasım 2020 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilmiş; 2 Aralık 2020 tarihli ve 31322 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanun ile birçok kanunda düzenlemeler yapıldığı gibi, 10 Mayıs 2005 tarihli ve 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun’a (“YEK Kanunu”) da yeni hükümler getirilmiştir.
Bu çalışmada, YEK Kanunu kapsamında söz konusu yeni hükümler incelenecektir. İnceleme yapılırken değişikliğe uğrayan hükümlerin değişiklik öncesi hali (“Eski”) ile mevcut haline (“Yeni”) yer verilecek; değişikliklerin daha iyi anlaşılması için yeni hükümlere ilişkin değerlendirme ve açıklamalar yapılacaktır.
YEK Kanunu’nun 3 üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında değişikliklere gidilmiş olup ilgili maddenin eski ve yeni halleri aşağıda verilmiştir.
Eski:
Bu Kanunda geçen;
1. Bakanlık : Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığını,
2. EPDK : Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunu,
3. DSİ : Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünü,
4. EİE : Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğünü,
5. TEİAŞ : Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketini,
6. MTA : Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünü,
7. TETAŞ : Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketini,
8. (Değişik: 29/12/2010-6094/1 md.) Yenilenebilir enerji kaynakları (YEK): Hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyokütleden elde edilen gaz (çöp gazı dâhil), dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji kaynaklarını,
9. (Değişik: 4/6/2016-6719/13 md.) Biyokütle: İthal edilmemek kaydıyla; kentsel atıkların yanı sıra bitkisel yağ atıkları, tarımsal hasat atıkları dâhil olmak üzere tarım ve orman ürünlerinden ve bu ürünler ile atık lastiklerin işlenmesi sonucu ortaya çıkan yan ürünlerden elde edilen kaynakları ve sanayi atık çamurları ile arıtma çamurlarını,
10. Jeotermal kaynak : Yerkabuğundaki doğal ısı nedeniyle sıcaklığı sürekli olarak bölgesel atmosferik ortalama sıcaklığın üzerinde olan, erimiş madde ve gaz içerebilen doğal su, buhar ve gazlar ile kızgın kuru kayalardan elde edilen su, buhar ve gazları,
11. (Değişik: 29/12/2010-6094/1 md.) Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynakları: Rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyokütleden elde edilen gaz (çöp gazı dâhil), dalga, akıntı enerjisi ve gel-git ile kanal veya nehir tipi veya rezervuar alanı onbeş kilometrekarenin altında olan hidroelektrik üretim tesisi kurulmasına uygun elektrik enerjisi üretim kaynaklarını,
12. Türkiye ortalama elektrik toptan satış fiyatı: Yılı içerisinde ülkede uygulanan ve EPDK tarafından hesap edilen elektrik toptan satış fiyatlarının ortalamasını,
13. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) Çöp gazı: Çöp dâhil diğer atıklardan enerji elde edilmesi amacıyla üretilen gazı,
14. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) YEK Destekleme Mekanizması: Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim faaliyeti gösterenlerin faydalanabileceği fiyat, süreler ve bunlara yapılacak ödemelere ilişkin usul ve esasları içeren destekleme mekanizmasını,
15. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) PMUM: Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezini,
16. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) YEK toplam bedeli: YEK Destekleme Mekanizmasına tabi olanların her biri tarafından iletim veya dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisi miktarı ile YEK listesindeki fiyatların çarpılması suretiyle, enerjinin sisteme verildiği tarihteki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden Türk Lirası olarak hesaplanan bedellerin toplamını,
17. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) Ödeme yükümlülüğü oranı: Tüketicilere elektrik enerjisi satışı yapan tedarikçilerin ödemekle yükümlü olacağı tutarın hesaplanmasında kullanılacak olan, her bir tedarikçinin tüketicilerine sattığı elektrik enerjisi miktarının, bu tedarikçilerin tamamının tüketicilere sattığı toplam elektrik enerjisi miktarına bölünmesi suretiyle hesaplanan oranı,
İfade eder.
(Ek fıkra: 29/12/2010-6094/1 md.) Bu Kanunda geçmekle birlikte tanımlanmamış diğer terim ve kavramlar, 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunundaki anlama sahiptir.
Yeni:
“Bu Kanunda geçen;
1. Bakanlık : Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığını,
2. EPDK : Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunu,
3. DSİ : Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünü,
4. EİGM: Enerji İşleri Genel Müdürlüğünü,
5. TEİAŞ : Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketini,
6. (Mülga:25/11/2020-7257/12 md.)
7. EPİAŞ: Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketini,
8. (Değişik: 29/12/2010-6094/1 md.) Yenilenebilir enerji kaynakları (YEK): Hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, dalga, akıntı ve gel-git gibi fosil olmayan enerji kaynaklarını,
9. (Değişik: 4/6/2016-6719/13 md.) Biyokütle: İthal edilmemek kaydıyla; belediye atıklarının (çöp gazı dâhil) yanı sıra bitkisel yağ atıkları, gıda ve yem değeri olmayan tarımsal atıkları, endüstriyel odun dışındaki orman ürünleri ile atık lastiklerin işlenmesi sonucu ortaya çıkan yan ürünlerden elde edilen kaynakları ve sanayi atık çamurları ile arıtma çamurlarını,
10. Jeotermal kaynak : Yerkabuğundaki doğal ısı nedeniyle sıcaklığı sürekli olarak bölgesel atmosferik ortalama sıcaklığın üzerinde olan, erimiş madde ve gaz içerebilen su, buhar ve gazlar ile kızgın kuru kayaların enerjisini taşıyan su, buhar ve gazları,
11. (Mülga:25/11/2020-7257/12 md.)
12. Türkiye ortalama elektrik toptan satış fiyatı: Yılı içerisinde ülkede uygulanan ve EPDK tarafından hesap edilen elektrik toptan satış fiyatlarının ortalamasını,
13. (Mülga:25/11/2020-7257/12 md.)
14. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) YEK Destekleme Mekanizması: Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim faaliyeti gösterenlerin faydalanabileceği fiyat, süreler, miktarlar ve bunlara yapılacak ödemelere ilişkin usul ve esasları içeren destekleme mekanizmasını,
15. (Mülga:25/11/2020-7257/12 md.)
16. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) YEK toplam bedeli: YEK Destekleme Mekanizmasına tabi olanların her biri tarafından iletim veya dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisi miktarı ile YEK listesindeki fiyatların çarpılması suretiyle Türk lirası olarak veya enerjinin sisteme verildiği tarihteki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden Türk Lirası olarak hesaplanan bedellerin toplamını,
17. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) Ödeme yükümlülüğü oranı: Tüketicilere elektrik enerjisi satışı yapan tedarikçilerin ödemekle yükümlü olacağı tutarın hesaplanmasında kullanılacak olan, her bir tedarikçinin tüketicilerine sattığı elektrik enerjisi miktarının, bu tedarikçilerin tamamının tüketicilere sattığı toplam elektrik enerjisi miktarına bölünmesi suretiyle hesaplanan oranı,
İfade eder.
(Ek fıkra: 29/12/2010-6094/1 md.) Bu Kanunda geçmekle birlikte tanımlanmamış diğer terim ve kavramlar, 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunundaki anlama sahiptir.”
Değerlendirme: YEK Kanunu’nun 3 üncü maddesi tanım ve kısaltmalara ilişkindir. Söz konusu değişikliklerle; kurumların yeniden yapılandırılması kapsamında ilgili kurumlara ilişkin tanımlarda yeni duruma intibak sağlanması adına değişiklikler yapılmış, tanımlar kısmında yer almasına rağmen metin kısmında yer verilmeyen müessesler tanımlardan çıkarılmış ve bazı tanımlar yeniden düzenlenmiştir.
Ayrıca, Kanun’un mevcut halinde hem “yenilenebilir enerji kaynakları” hem de “bu kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynakları” tanımları yer almakta olup mükerrer düzenlemeyi engellemek amacıyla “bu kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynakları” tanımı Kanun metninden çıkarılmıştır.
İlgili maddenin birinci fıkrasının (16) numaralı bendine yapılan eklemeyle, YEK Bedelinin Türk lirası olarak belirlenebilmesi mümkün hale gelmiştir.
Tanımların daha anlaşılır ve net olması için ifade değişiklikleri yapılmıştır.
YEK Kanunu’nun 6 ncı maddesinde değişikliklere gidilmiş olup ilgili hükmün eski ve yeni halleri aşağıda verilmiştir:
Eski:
Madde 6- (Değişik: 29/12/2010-6094/3 md.) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği 18/5/2005 tarihinden 31/12/2015 tarihine kadar işletmeye girmiş veya girecek YEK Destekleme Mekanizmasına tabi üretim lisansı sahipleri için, bu Kanuna ekli I sayılı Cetvelde yer alan fiyatlar, on yıl süre ile uygulanır. Ancak, arz güvenliği başta olmak üzere diğer gelişmeler doğrultusunda 31/12/2015 tarihinden sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için bu Kanuna göre uygulanacak miktar, fiyat ve süreler ile kaynaklar Cetveldeki fiyatları geçmemek üzere, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.
YEK Destekleme Mekanizmasına bir sonraki takvim yılında tabi olmak isteyenler YEK Belgesi almak ve 31 Ekim tarihine kadar EPDK’ya başvurmak zorundadır.
YEK Destekleme Mekanizmasında öngörülen süreler; tesislerden işletmedekiler için işletmeye girdiği tarihten, henüz işletmeye girmemiş olanlar için işletmeye girecekleri tarihten itibaren başlar. YEK Destekleme Mekanizmasına tabi olanlar, uygulamaya dâhil oldukları yıl içerisinde uygulamanın dışına çıkamaz.
YEK Destekleme Mekanizmasına tabi olanların listesi ile bunlara ait tesislerin işletmeye giriş tarihlerine, yıllık elektrik enerjisi üretim kapasitelerine ve yıllık üretim programına ilişkin bilgiler, kaynak türlerine göre her yıl 30 Kasım tarihine kadar EPDK tarafından yayımlanır.
Güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerindeki aksamın sağlaması gereken standartlar ve denetimlerde uygulanacak test yöntemleri ile birlikte, bu tesislerde ve hibrit üretim tesislerinde üretilen elektrik enerjisi içerisindeki güneş enerjisine dayalı üretim miktarlarının denetimine ilişkin usul ve esaslar EPDK’nın görüşü alınarak Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
(Ek fıkra:14/2/2019-7164/38 md.) Tamamı yenilenebilir olmak üzere birden fazla enerji kaynağından elektrik üretmek amacı ile kurulan üretim tesislerinde üretilerek sisteme verilen net enerji miktarının YEK Destekleme Mekanizmasından faydalanmasına ilişkin usul ve esaslar EPDK tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir
PMUM, her fatura dönemi için YEK toplam bedelini ilan eder ve her bir tedarikçinin ödeme yükümlülüğü oranını belirler. Ödeme yükümlülüğü oranının belirlenmesi sırasında, bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilerek YEK Destekleme Mekanizmasına tabi olmaksızın serbest piyasada satışı yapılan elektrik enerjisi miktarı bu Kanun kapsamındaki hesaplamalara dâhil edilmez. Tüketicilere elektrik enerjisi sağlayan her bir tedarikçinin ödemekle yükümlü olduğu tutar belirlenerek ilgili tedarikçiye fatura edilir ve yapılan tahsilat YEK Destekleme Mekanizmasına tabi tüzel kişilere payları oranında ödenir. Bu fıkra kapsamındaki PMUM dâhil uygulamalara ilişkin usul ve esaslar, EPDK tarafından çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir.
Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten tesislerin lisanslarına derç edilecek yıllık üretim miktarı, bu tesislerin kaynağına göre mevcut kurulu gücü ile üretebileceği yıllık azami üretim miktarıdır. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte mevcut olan lisanslar da ilgililerin müracaatı ile üç ay içinde bu doğrultuda tadil edilir.
Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten ve bu madde hükmüne tabi olmak istemeyen tüzel kişiler, lisansları kapsamında serbest piyasada satış yapabilirler.
(Ek fıkra: 4/6/2016-6719/14 md.) YEK Destekleme Mekanizmasına tabi üretim tesislerinin iletim ve/veya dağıtım sistem güvenliği açısından uymaları gereken yükümlülükler ile bu üretim tesislerinden dengeleme güç piyasası ve/veya yan hizmetler piyasası dâhilinde faaliyette bulunacakların belirlenmesi ve bu piyasalarda faaliyette bulunacak tüzel kişilere ilişkin hak ve yükümlülükler EPDK tarafından yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenir.
(Ek fıkra:25/3/2020-7226/27 md.) Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretiminin desteklenmesi amacıyla uygulanan tarifeler ile YEK Destekleme Mekanizması kapsamındaki diğer gelirlerin değerlendirilmesine ilişkin usul ve esaslar EPDK tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.
Yeni:
“MADDE 6- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği 18/5/2005 tarihinden 31/12/2020 tarihine kadar işletmeye girmiş veya girecek olan YEK Destekleme Mekanizmasına tabi üretim lisansı sahipleri için, bu Kanuna ekli I sayılı Cetvelde yer alan fiyatlar, on yıl süre ile uygulanır. 31/12/2020 tarihinden sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için bu Kanuna göre uygulanacak fiyat ve süreler Cetveldeki fiyatları geçmemek üzere Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.
Lisanssız üretim faaliyeti kapsamındaki tesisler için on yıllık sürenin bitiminden itibaren lisans süresi boyunca elektrik piyasasında oluşan saatlik piyasa takas fiyatının yüzde on beşinin YEK Destekleme Mekanizmasına katkı bedeli olarak ödenmesi koşuluyla lisanslı üretim faaliyetine geçilmesine ilişkin ve/veya lisanssız üretim faaliyeti kapsamında üretilen ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi için, elektrik piyasasında oluşan piyasa takas fiyatını geçmemek üzere uygulanacak fiyat ile uygulamaya ilişkin usul ve esaslar Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.
Bu Kanuna ekli I sayılı Cetvelde hidroelektrik üretim tesisleri için yer alan fiyatlardan nehir tipi veya rezervuar alanı on beş kilometrekarenin altında olan hidroelektrik üretim tesisleri ile dalga, akıntı ve +gel-git enerjisine dayalı elektrik üretim tesisleri faydalanabilir.
YEK Destekleme Mekanizmasında öngörülen süreler; tesislerden işletmedekiler için işletmeye girdiği tarihten, henüz işletmeye girmemiş olanlar için işletmeye girecekleri tarihten itibaren başlar. YEK Destekleme 30/6/2021 tarihinden sonra işletmeye girecek olan elektrik üretim tesisleri için Türk lirası olarak uygulanacak YEK Destekleme Mekanizmasına ve fiyatların güncellenmesine ilişkin usul ve esaslar Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir. İşletmeye giren lisanslı elektrik üretim tesislerinden YEK Destekleme Mekanizmasına bir sonraki takvim yılında tabi olmak isteyenler YEK Belgesi almak ve EPDK tarafından belirlenecek tarihe kadar EPDK’ya başvurmak zorundadır.
Mekanizmasına tabi olanlar, uygulamaya dâhil oldukları yıl içerisinde uygulamanın dışına çıkamaz.
YEK Destekleme Mekanizmasına tabi olanların listesi ile bunlara ait tesislerin işletmeye giriş tarihlerine, yıllık elektrik enerjisi üretim kapasitelerine ve yıllık üretim programına ilişkin bilgiler, kaynak türlerine göre EPDK tarafından yıl sonuna kadar yayımlanır.
Tamamı yenilenebilir olmak üzere birden fazla enerji kaynağından elektrik üretmek amacı ile kurulan üretim tesislerinde üretilerek sisteme verilen net enerji miktarının YEK Destekleme Mekanizmasından faydalanmasına ilişkin usul ve esaslar EPDK tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.
EPİAŞ, her fatura dönemi için YEK toplam bedelini ilan eder ve her bir tedarikçinin ödeme yükümlülüğü oranını belirler. Ödeme yükümlülüğü oranının belirlenmesi sırasında, bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilerek YEK Destekleme Mekanizmasına tabi olmaksızın serbest piyasada satışı yapılan elektrik enerjisi miktarı bu Kanun kapsamındaki hesaplamalara dâhil edilmez. Tüketicilere elektrik enerjisi sağlayan her bir tedarikçinin ödemekle yükümlü olduğu tutar belirlenerek ilgili tedarikçiye fatura edilir ve yapılan tahsilat YEK Destekleme Mekanizmasına tabi tüzel kişilere payları oranında ödenir. Bu fıkra kapsamındaki EPİAŞ dâhil uygulamalara ilişkin usul ve esaslar, EPDK tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten tesislerin lisanslarına derç edilecek yıllık üretim miktarı, bu tesislerin kaynağına göre mevcut kurulu gücü ile üretebileceği yıllık azami üretim miktarıdır.
Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten ve bu madde hükmüne tabi olmak istemeyen tüzel kişiler, lisansları kapsamında serbest piyasada satış yapabilirler.
YEK Destekleme Mekanizmasına tabi üretim tesislerinin iletim ve/veya dağıtım sistem güvenliği açısından uymaları gereken yükümlülükler ile bu üretim tesislerinden dengeleme güç piyasası ve/veya yan hizmetler piyasası dâhilinde faaliyette bulunacakların belirlenmesi ve bu piyasalarda faaliyette bulunacak tüzel kişilere ilişkin hak ve yükümlülükler EPDK tarafından yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenir.
Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretiminin desteklenmesi amacıyla uygulanan tarifeler ile YEK Destekleme Mekanizması kapsamındaki diğer gelirlerin değerlendirilmesine ilişkin usul ve esaslar EPDK tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.”
Değerlendirme:
Maddenin birinci fıkrasında yapılan değişikliklerle;
öngörülmüştür.
Maddeye eklenen üçüncü fıkrayla Kanun’a ekli I sayılı cetvelde hidroelektrik üretim tesisleri için yer alan fiyatlardan sadece nehir tipi veya rezervuar alanı on beş kilometrekarenin altında olan hidroelektrik üretim tesisleri ile dalga, akıntı ve gel-git enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerinin faydalanabileceği yönünde sınırlama getirilmiştir.
Eski madde metnine göre ikinci, yeni madde metnine göre dördüncü fıkraya “30/6/2021 tarihinden sonra işletmeye girecek olan elektrik üretim tesisleri için Türk lirası olarak uygulanacak YEK Destekleme Mekanizmasına ve fiyatların güncellenmesine ilişkin usul ve esaslar Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.” hükmü eklenmiştir. Hatırlanacağı üzere 18/11/2013 tarihli ve 2013/5625 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla YEKDEM mekanizmasından faydalanacak tesislerin en geç 31/12/2015 olan işletmeye giriş tarihi beş yıl uzatılmış ve 31/12/2020 olarak belirlenmiştir. Ancak 2020 yılında yaşanan Covid-19 salgını da dikkate alınarak 17/09/2020 tarihli ve 2949 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla 30/6/2021 tarihine kadar işletmeye girecek olan tesislerin de YEKDEM’e dahil edileceği kararlaştırılmıştır. Buna göre 30/6/2021 tarihine kadar işletmeye girebilmeleri halinde bu tesisler YEKDEM kapsamında ve I sayılı Cetvel’deki USD/cent olarak belirlenmiş olan eski fiyatlardan 10 yıl süreyle faydalanabilecektir. 30/6/2021 tarihinden sonra işletmeye girecek olan tesisler ise işbu ek hüküm uyarınca Cumhurbaşkanlığı tarafından I sayılı Cetvel’deki fiyatları geçmeyecek şekilde belirlenecek TL bazlı fiyatlardan yararlanacaktır. Aynı fıkrada yapılan bir diğer değişiklikle bir sonraki takvim yılında YEKDEM’e tabi olmak isteyen elektrik üretim tesisleri için 31 Ekim yerine EPDK’nin belirleyeceği yeni tarihe kadar başvuru yapma zorunluluğuna ilişkin düzenleme yapılmıştır.
Maddenin “Güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerindeki aksamın sağlaması gereken standartlar ve denetimlerde uygulanacak test yöntemleri ile birlikte, bu tesislerde ve hibrit üretim tesislerinde üretilen elektrik enerjisi içerisindeki güneş enerjisine dayalı üretim miktarlarının denetimine ilişkin usul ve esaslar EPDK’nın görüşü alınarak Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.” şeklindeki eski beşinci fıkrası ilga edilmiştir. Böylece işbu Kanunda yer alan güneş enerjisine dayalı tesislere ilişkin özel kısıtlamalar kaldırılmış, 6446 sayılı Kanun’dakiler ise muhafaza edilmiştir.
Maddenin eski dördüncü yeni altıncı fıkrasındaki “her yıl Kasım sonuna tarihine kadar” ifadesi “yıl sonuna kadar” ifadesiyle değiştirilerek, EPDK’nin YEKDEM başvurusu kabul edilen kişi ve tesislere ilişkin bilgileri, yıl sonuna kadar yayımlayabileceği öngörülmüştür. Yapılan düzenlemeden, eskiden uygulanan başvuru, değerlendirme ve ilan takviminin EPDK tarafından yeniden belirleneceği anlaşılmaktadır.
YEK Kanunu’nun 6/A maddesinde, madde başlığı da dahil olmak üzere, değişikliklere gidilmiş olup ilgili hükmün eski ve yeni hali aşağıdaki gibidir:
Eski:
Muafiyetli üretim
Madde 6/A - 4628 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında kurulacak yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri için başvuru yapılması, izin verilmesi, denetim yapılması ile teknik ve mali usul ve esaslar, Bakanlık, İçişleri Bakanlığı , Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve DSİ’nin görüşleri alınarak EPDK tarafından çıkartılacak bir yönetmelikle düzenlenir. Hidroelektrik üretim tesisleri için su kullanım hakkının verilmesine, DSİ’nin ilgili taşra teşkilatının su rejimi açısından üretim tesisinin yapımında sakınca bulunmadığına ve bağlantının yapılacağı dağıtım şirketinden dağıtım sistemine bağlantı yapılabileceğine dair görüş alınmak kaydıyla, tesisin kurulacağı yerdeki il özel idareleri yetkilidir.
Bu madde kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten gerçek ve tüzel kişiler; ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjisini dağıtım sistemine vermeleri halinde, I sayılı Cetveldeki fiyatlardan on yıl süre ile faydalanabilir. Bu kapsamda dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisinin perakende satış lisansını haiz ilgili dağıtım şirketi tarafından satın alınması zorunludur. İlgili şirketlerin bu madde gereğince satın aldıkları elektrik enerjisi, söz konusu dağıtım şirketlerce YEK Destekleme Mekanizması kapsamında üretilmiş ve sisteme verilmiş kabul edilir.
Yeni:
Lisanssız elektrik üretim faaliyeti
MADDE 6/A- Kendi tüketim ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten lisanssız elektrik üretim faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişiler; ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjisini dağıtım sistemine vermeleri halinde I sayılı Cetveldeki fiyatlardan on yıl süre ile faydalanabilir. Bu kapsamda dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisinin görevli tedarik şirketi tarafından satın alınması zorunludur. İlgili şirketlerin bu madde gereğince satın aldıkları elektrik enerjisi, ilgili görevli tedarik şirketi tarafından YEK Destekleme Mekanizması kapsamında üretilmiş ve sisteme verilmiş kabul edilir
Değerlendirme:
Lisanssız elektrik üretim faaliyetleri 5346 sayılı Kanun’da “muafiyetli üretim” başlığı altında, 6446 sayılı Kanun’da ise “Lisanssız yürütülebilecek faaliyetler” başlığı altında düzenlenmiştir. Yeni hükümle; mevzuatta aynı konuya ilişkin düzenlemelerde yeknesaklık sağlanması amacıyla düzenleme yapılmış, ayrıca mükerrerliğin önlenmesi amacıyla zaten 6446 sayılı Kanun’da düzenlenmiş olan hükümlerin 5346 sayılı Kanun’dan çıkarılması öngörülmüştür. Yeni hükümde lisanssız üretimin başlıca amacının kendi tüketim ihtiyacını karşılamaya yönelik olduğu hususu açıkça ifade edilmiştir.
YEK Kanunu’nun 6/B maddesinde değişikliklere gidilmiş olup ilgili hükmün eski ve yeni hali aşağıdaki gibidir:
Eski:
Lisans sahibi tüzel kişilerin bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı ve 31/12/2015 tarihinden önce işletmeye giren üretim tesislerinde kullanılan mekanik ve/veya elektro-mekanik aksamın yurt içinde imal edilmiş olması halinde; bu tesislerde üretilerek iletim veya dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisi için, I sayılı Cetvelde belirtilen fiyatlara, üretim tesisinin işletmeye giriş tarihinden itibaren beş yıl süreyle; bu Kanuna ekli II sayılı Cetvelde belirtilen fiyatlar ilave edilir.
II sayılı Cetvelde yer alan yurt içinde imalatın kapsamının tanımı, standartları, sertifikasyonu ve denetimi ile ilgili usul ve esaslar, Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
31/12/2015 tarihinden sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için yerli katkı ilavesine ilişkin usul ve esaslar, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenerek ilan edilir.
Yeni:
“Lisans sahibi tüzel kişilerin bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı ve 30/6/2021 tarihinden önce işletmeye giren üretim tesislerinde kullanılan mekanik ve/veya elektro-mekanik aksamın yurt içinde imal edilmiş olması halinde; bu tesislerde üretilerek iletim veya dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisi için, I sayılı Cetvelde belirtilen fiyatlara, üretim tesisinin işletmeye giriş tarihinden itibaren beş yıl süreyle; bu Kanuna ekli II sayılı Cetvelde belirtilen fiyatlar ilave edilir.
30/6/2021 tarihinden sonra işletmeye girecek yerli aksam kullanan, YEK Belgeli üretim tesisleri ile tüketim tesisinin ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak kurulacak lisanssız üretim tesisleri için Türk lirası olarak uygulanacak yerli katkı fiyatları, bu fiyatların güncellenmesi, uygulanacak süre ve uygulamaya ilişkin diğer usul ve esaslar Cumhurbaşkanı tarafından belirlenerek ilan edilir.
Yerli aksam kapsamının tanımı, standartları, sertifikasyonu ve denetimi ile ilgili usul ve esaslar, Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.”
Değerlendirme: Söz konusu düzenlemeyle; 30/6/2021 tarihinden önce yerli ürün kullanımına ilişkin olarak eski hükümde yer alan II sayılı Cetvelin I sayılı Cetvele ilave edilme zorunluluğu kaldırılarak 30/6/2021 tarihinden sonra işletmeye girecek YEK belgeli lisanslı üretim tesisleri ile tüketim tesisinin ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak kurulacak lisanssız üretim tesisleri için yerli katkı fiyatları, bu fiyatların güncellenmesi, uygulanacak süre ve uygulamaya ilişkin konuların Cumhurbaşkanı kararıyla belirlenmesi öngörülmüştür. Ayrıca yeni hükümde lisanssız üretim tesislerinin de yerli aksam kullanılması durumunda yerli katkı desteğinden faydalanabileceği açıkça belirtilmiştir.
YEK Kanunu’nun 6/C maddesinin dördüncü ve yedinci fıkraları yürürlükten kaldırılmış olup ilgili hükmün yeni hali aşağıdaki gibidir:
Eski:
Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretimi yapmak üzere lisans alan tüzel kişiler, lisanslarında belirlenen sahaların dışına çıkılmaması ve işletme anında sisteme verilen gücün lisanslarında belirtilen kurulu gücü aşmaması kaydıyla ek kapasite kurabilirler.
(Ek fıkra:14/2/2019-7164/39 md.) Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim lisansları için bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten sonra 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 7 nci maddesi kapsamında yapılacak kapasite artışı lisans tadili EPDK tarafından uygun görülenler söz konusu kapasite artışı için YEK Destekleme Mekanizmasından yararlanamaz. Uygulamaya ilişkin usul ve esaslar EPDK tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.
(Ek fıkra:14/2/2019-7164/39 md.) İkinci fıkra kapsamında işletmeye alınan kapasite için 4628 sayılı Kanun ve 6446 sayılı Kanun uyarınca ödenmesi taahhüt edilen katkı payı veya katılım bedeli ödeme zorunluluğunu ortadan kaldırmaz.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içerisinde, 31/12/2015 tarihine kadar her yıl güneş enerjisine dayalı üretim tesislerinin bağlanabileceği trafo merkezleri ve bağlantı kapasiteleri, E.İ.E. İdaresi’nin ve TEİAŞ’ın teknik görüşleri alınarak Bakanlık tarafından belirlenir ve yayımlanır. 31/12/2015 tarihinden sonraki yıllara ait bağlantı kapasiteleri ve trafo merkezleri, ilki 1/4/2014 tarihinde olmak üzere her yıl Bakanlık tarafından belirlenir ve yayımlanır.
EPDK tarafından lisans başvuruları değerlendirilirken bağlantı görüşünün oluşturulması aşamasında, bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerine öncelik tanınır.
(Mülga fıkra: 14/3/2013-6446/30 md.)
31/12/2013 tarihine kadar iletim sistemine bağlanacak YEK Belgeli güneş enerjisine dayalı üretim tesislerinin toplam kurulu gücü 600 MW’dan fazla olamaz. 31/12/2013 tarihinden sonra iletim sistemine bağlanacak YEK Belgeli güneş enerjisine dayalı üretim tesislerinin toplam kurulu gücünü belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.
(Değişik fıkra: 4/7/2012-6353/31 md.; Mülga fıkra: 14/3/2013-6446/30 md.)
Yeni:
Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretimi yapmak üzere lisans alan tüzel kişiler, lisanslarında belirlenen sahaların dışına çıkılmaması ve işletme anında sisteme verilen gücün lisanslarında belirtilen kurulu gücü aşmaması kaydıyla ek kapasite kurabilirler.
(Ek fıkra:14/2/2019-7164/39 md.) Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim lisansları için bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten sonra 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 7 nci maddesi kapsamında yapılacak kapasite artışı lisans tadili EPDK tarafından uygun görülenler söz konusu kapasite artışı için YEK Destekleme Mekanizmasından yararlanamaz. Uygulamaya ilişkin usul ve esaslar EPDK tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.
(Ek fıkra:14/2/2019-7164/39 md.) İkinci fıkra kapsamında işletmeye alınan kapasite için 4628 sayılı Kanun ve 6446 sayılı Kanun uyarınca ödenmesi taahhüt edilen katkı payı veya katılım bedeli ödeme zorunluluğunu ortadan kaldırmaz.
(Mülga fıkra:25/11/2020-7257/16 md.)
EPDK tarafından lisans başvuruları değerlendirilirken bağlantı görüşünün oluşturulması aşamasında, bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerine öncelik tanınır.
(Mülga dördüncü fıkra: 14/3/2013-6446/30 md.)
(Mülga fıkra:25/11/2020-7257/16 md.)
(Değişik altıncı fıkra: 4/7/2012-6353/31 md.; Mülga fıkra: 14/3/2013-6446/30 md.)
Değerlendirme: Yeni düzenlemenin gerekçesi olarak, güneş enerjisine dayalı üretim tesislerine ilişkin kısıtlamaların 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nda yer alıyor olması nedeniyle mevzuatta mükerrerliğin önlenmesi amacı belirtilmiş ve ilgili fıkralar yürürlükten kaldırılmıştır.
YEK Kanunu’nun 7 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “EİE” ibaresi “EİGM” şeklinde değiştirilmiş olup ilgili hükmün yeni hali aşağıdaki gibidir:
Yeni:
Yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak sadece kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla azami bin kilovatlık kurulu güce sahip izole elektrik üretim tesisi ve şebeke destekli elektrik üretim tesisi kuran gerçek ve tüzel kişilerden kesin projesi, planlaması, master planı, ön incelemesi veya ilk etüdü DSİ veya EİE EİGM tarafından hazırlanan projeler için hizmet bedelleri alınmaz.
Değerlendirme: Yeni düzenlemeyle tanımlar maddesinde yapılan düzenlemeye uygun olarak mülga Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğünün kısaltması olan “EİE” ibaresi, Enerji İşleri Genel Müdürlüğünün kısaltması olan “EİGM” şeklinde düzeltilmiştir.
YEK Kanunu’nun 8 inci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “31/12/2015” tarihi “31/12/2025” şeklinde, “yatırım ve işletme dönemlerinin ilk on yılında” ibaresi ise “lisans tarihinden itibaren on yıl boyunca” şeklinde değiştirilmiş olup ilgili hükümler aşağıdaki gibidir:
Yeni:
(Değişik birinci cümle: 29/12/2010-6094/5 md.) Bu Kanunun yayımı tarihi itibariyle işletmede olanlar dâhil, 31/12/2015 31/12/2025 tarihine kadar işletmeye girecek bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerinden, ulaşım yollarından ve lisanslarında belirtilen sisteme bağlantı noktasına kadarki TEİAŞ ve dağıtım şirketlerine devredilecek olanlar da dâhil enerji nakil hatlarından yatırım ve işletme dönemlerinin ilk on yılında lisans tarihinden itibaren on yıl boyunca izin, kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedellerine yüzde seksenbeş indirim uygulanır. Orman Köylüleri Kalkındırma Geliri, Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Geliri alınmaz.
Değerlendirme: Düzenlemeyle, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerinin yatırım ve işletme dönemlerinin ilk on yılında uygulanan kira, izin ve irtifak indirimlerinin; lisans tarihinden itibaren on yıl boyunca uygulanması amaçlanmış ve kapsamı, 31/12/2025 tarihine kadar işletmeye girmiş olan işletmeler olarak uzatılmıştır.
YEK Kanunu’na sırasıyla Geçici Madde 7, Geçici Madde 8¸ Geçici Madde 9 eklenmiş olup ilgili hükümler aşağıdaki gibidir:
Yeni:
“GEÇİCİ MADDE 7- Bu maddenin yürürlük tarihinden önce yapılan yarışmalar kapsamında sıfır veya sıfırdan küçük teklif fiyatı ile kapasite tahsis edilen tüzel kişiler, yerli katkı fiyatlarından faydalanamazlar.”
Değerlendirme: Yeni hükümle; yürürlük tarihinden önce yapılan yarışmalar kapsamında sıfır veya sıfırdan küçük teklif fiyatı ile kapasite tahsis edilen tüzel kişilerin yerli katkı fiyatlarından faydalanamayacağına ilişkin düzenleme yapılmıştır. Bu yarışmalarda sıfır veya sıfırdan küçük teklif fiyatı verilmesi YEK Destekleme Mekanizmasından faydalanamayacağı beyanı anlamına geldiği, ne var ki yarışmaların yapıldığı tarihteki mevzuatta YEK Destekleme Mekanizmasından faydalanılmaması halinde yerli katkı fiyatlarından da faydalanılamayacağı hususunun düzenlenmemiş olduğu, dolayısıyla belirsizlik yaşandığı gerekçesiyle hükmün ihdas edildiği değişiklik gerekçesinde ifade edilmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 8- 12/5/2014 ile 30/4/2015 tarihleri arasında yapılan güneş enerjisine dayalı önlisans başvurularına ilişkin yarışmalar kapsamında kapasite tahsisi gerçekleştirilen üretim tesisleri için yarışma sonucu teklif edilen katkı payı tutarı, 31/12/2020 tarihinden sonra işletmeye girilmesi durumunda da ilgili mevzuatı kapsamında ödenir.”
Değerlendirme: 10-14 Haziran 2013 tarihlerinde güneş enerjisine dayalı olarak yapılan önlisans başvuruları kapsamında 2014 ila 2015 tarihleri arasında yapılan birim MWe (megawatt elektrik) kurulu güç için Türk lirası cinsinden en yüksek katkı payı esasına dayanan yarışmalar yapılmış ve EPDK tarafından ilgili yükümlülüklerini sağlayanlara önlisansları verilmiştir. Madde ile henüz işletmeye girmemiş GES projeleri için TEİAŞ’a ödenmesi gereken toplam katkı paylarının 2020 yılından sonra işletmeye girilmesi halinde de ödeneceği hususu hükme bağlanmaktadır.
“GEÇİCİ MADDE 9- 15/2/2011 ile 13/9/2011 tarihleri arasında yapılan rüzgar enerjisine dayalı lisans başvurularına ilişkin yarışmalar kapsamında kapasite tahsisi gerçekleştirilen üretim tesisleri için yarışma sonucu teklif edilen katkı payı, 31/12/2020 tarihinden sonra işletmeye girilmesi durumunda da ilgili mevzuatı kapsamında uygulanır.”
Değerlendirme:
Kasım 2007 tarihinde rüzgar enerjisine dayalı lisans başvuruları kapsamında 2011 yılında geçici kabulün yapıldığı tarihten itibaren yirmi yıl boyunca TEİAŞ’a ödenmesi gereken RES Katkı Payları (kuruş/kWh) esasına dayanan yarışmalar gerçekleştirilmiştir. Madde ile henüz işletmeye girmemiş RES projeleri için TEİAŞ’a ödenmesi gereken RES Katkı Paylarının 2020 yılından sonra işletmeye girilmesi halinde de ödeneceği hususu hükme bağlanmaktadır.
YEK Kanunu’na ekli I sayılı Cetvel değiştirilmiş olup ilgili cetvelin yeni hali aşağıdaki gibidir:
Yeni:
|
I Sayılı Cetvel
|
|
|
Yenilenebilir Enerji Kaynağına Dayalı Üretim Tesis Tipi |
Uygulanacak Fiyatlar
|
|
a. Hidroelektrik üretim tesisi |
7,3 (ABD Doları cent/kWh) |
|
b. Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi |
7,3 (ABD Doları cent/kWh) |
|
c. Jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi |
10,5 (ABD Doları cent/kWh) |
|
ç. Biyokütleye dayalı üretim tesisi (çöp gazı dâhil) |
13,3 (ABD Doları cent/kWh) |
|
d. Güneş enerjisine dayalı üretim tesisi |
13,3 (ABD Doları cent/kWh) |
|
e. 10/5/2019 tarihinden itibaren bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu almaya hak kazanılan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim faaliyeti kapsamındaki tesisler |
EPDK tarafından TL kuruş/kWh olarak ilan edilen kendi abone grubuna ait perakende tek zamanlı aktif enerji bedeli |
Değerlendirme:
Kanun’a ekli I sayılı Cetvelde değişiklik yapılarak 10/5/2019 tarihinden sonra bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu almaya hak kazanılan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim faaliyetleri kapsamındaki tesislere YEKDEM kapsamında uygulanacak fiyat “EPDK tarafından TL kuruş/kWh olarak ilan edilen kendi abone grubuna ait perakende tek zamanlı aktif enerji bedeli” şeklinde belirlenmiştir.
YEK Kanunu’na ekli II sayılı Cetvelin “Yerli Katkı İlavesi (ABD Doları cent/kWh)” başlığında yer alan “İlavesi” ibaresi “Fiyatları” şeklinde değiştirilmiş olup ilgili cetvelin yeni hali aşağıdaki gibidir:
Yeni:
|
II Sayılı Cetvel (29/12/2010 tarihli ve 6094 sayılı Kanunun hükmüdür.) |
||
|
Tesis Tipi |
Yurt İçinde Gerçekleşen İmalat |
Yerli Katkı (ABD Doları cent/kWh) |
Değerlendirme:
YEK Kanunu kapsamında II sayılı Cetvelin I sayılı Cetvele ilave edilme zorunluluğunun kaldırılması nedeniyle “Yerli Katkı İlavesi (ABD Doları cent/kWh)” başlığında yer alan “İlavesi” ibaresi “Fiyatları” şeklinde değiştirilmektedir.
Посмотреть формате PDF