6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu (Kanun), Türkiye’de elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösteren, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin yapılmasının sağlanması hedeflerini gözetmektedir. Kanun, üretim faaliyetinde bulunmak üzere ön lisans ve üretim lisansı alacak piyasa aktörlerinin gerek belli bir ekonomik yeterliliğe sahip olmasını sağlamak gerekse piyasada lisans ticareti üzerinden rant sağlanmasının önüne geçmek amacıyla “teminat” müessesesine yer vermiştir. Bu çalışmanın içeriğini, teminat uygulamasının kapsamı ile hangi durumlarda iade edileceği veya irat kaydedileceği vb hususlar oluşturmaktadır.
Teminat Kapsamındaki Faaliyet ve Lisanslar
Teminat sunma yükümlülüğü, piyasada elektrik üretim faaliyeti yürütmek üzere önlisans ya da üretim lisansı başvurusu yapacak kişileri kapsamaktadır.
Kanun’un “Lisans Esasları” başlıklı 5 inci maddesinin yedinci fıkrasında üretim lisansı başvurusunda bulunan tüzel kişiden, kurulmak istenen üretim tesisinin niteliğine ve büyüklüğüne göre teminat mektubu alınacağı düzenlenmiştir.
Yine Kanun’un “Önlisans Esasları” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde önlisanslarla ilgili olarak başvuru, değerlendirme ve teminat mektubu usul ve esasları ile önlisansın verilmesi, tadili, sona ermesi, iptali, süresi ve süre uzatımı hâllerinde uygulanacak usul ve esasların Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği öngörülmüştür.
EPDK’nın çıkarmış olduğu Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 12 nci maddesinin beşinci fıkrasının (a) bendinde önlisans başvurusunda bulunacak piyasa aktörlerinin, 20 nci maddesinin altıncı fıkrasının (b) bendinde de üretim lisansı başvurusunda bulunacak kişilerin, EPDK’ya başvuruya konu tesisin türü, kapasitesi ve gerektirdiği yatırım tutarına göre EPDK tarafından belirlenecek miktarda teminat sunması şart koşulmuştur.
Teminatın Türü
Kanun’un 5 inci maddesinin yedinci f ve 6 ncı maddesinin birinci fıkralarında “Teminat Mektubu” ifadesi kullanılmış; Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin teminat uygulamasının düzenlendiği 12 ve 20 nci maddelerinde ise teminatın “banka teminat mektubu” olarak verileceği yazılmıştır. Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 12 nci maddesinde, Kuruma sunulacak banka teminat mektubunun şekil ve içeriğinin Kurul tarafından belirleneceği öngörülmüştür. Kurulun hazırlamış olduğu teminat mektubu örnekleri ekte verilmektedir (Ek-1,2,3,4).
Teminat Miktarı
Önlisans ve üretim lisansı başvurusu kapsamında sunulması gereken teminat miktarları 21/11/2013 tarihli ve 4709-6 sayılı Kurul Kararıyla belirlenmiştir.
Karar’ın 1 inci maddesinde önlisans başvuruları için teminat mektubu tutarı belirlenmiştir. Buna göre önlisans başvurusunda bulunacak tüzel kişilerden MWm cinsinden beher kurulu güç (virgülden sonraki iki basamak dâhil) başına 10.000 (onbin) TL tutarında teminat mektubu alınacaktır. Ancak, teminat mektubunun tutarı hiçbir şekilde 5.000.000 (beş milyon) TL’yi aşmayacaktır.
Karar’ın 2 inci maddesinde ise üretim lisansı başvurularında Kuruma sunulması gereken banka teminat mektubu tutarları tablo halinde belirlenmiştir. Üretim lisansları, kurulu güçlerine göre üç gruba ayrılmış ve her gruba uygulanacak teminat tutarının, yatırım tutarının belli bir oranı olarak belirlenmesi yöntemi benimsenmiştir. Teminat tutarının belirlenmesinde esas alınacak veriler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
|
Kurulu Güç (MWm) |
Öngörülen toplam yatırım tutarına uygulanacak yüzde (%) |
Uygulanan Formül |
|
0 < P ≤ 10 |
6 |
P x TYT x 0,06 |
|
10 < P ≤ 100 |
4 |
TYT x [0,6 + (P – 10) x 0,04 ] |
|
P > 100 |
2 |
TYT x [4,2 + (P – 100) x 0,02] |
P : Kurulu Güç (MWm cinsinden; virgülden sonraki iki basamak dâhil)
TYT : Kurum tarafından öngörülen toplam birim yatırım tutarı (TL)
Üretim lisansı teminat mektupları için de 157.200.000 TL’lik bir üst sınır belirlenmiştir.
Teminat Mektubunun Süresi
EDPK, nükleer enerjiye tesislere ilişkin lisans başvuruları ile diğer kaynakları kullanacak tesislere ilişkin lisans başvuruları için farklı banka teminat mektubu örnekleri belirlemiştir. Teminat mektuplarının süreleri de EPDK’nın hazırlamış olduğu bu mektup örneklerinde farklı olarak yer almıştır. Teminat mektubu örnekleri incelendiğinde nükleer enerjiye dayalı tesisler için verilecek teminat mektuplarının süresinin 15 yılla sınırlandırıldığı, diğer kaynaklara dayalı tesislere ait mektupların ise süresiz olduğu görülmektedir.
Teminat Mektubunun İadesi
Teminat mektuplarının iadesi, ilgili mevzuatta önlisans ve üretim lisansları için ayrı ayrı düzenlenmiştir.
Önlisans başvurusu kapsamında alınan teminat mektupları, Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 45 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca:
halinde başvuru sahibine iade edilecektir.
Üretim lisansı başvurusu kapsamında ibraz edilen teminat mektupları ise aynı maddenin ikinci fıkrasının (a) bendi uyarınca:
ilgili kişiye iade edilecektir.
Teminatın İrat Kaydedilmesi
Teminat mektuplarının hangi durumlarda irat kaydedileceği yine Yönetmeliğin 45 inci maddesinde önlisans ve üretim lisansı başvuruları için ayrı ayrı düzenlenmiştir.
Önlisans başvurusu kapsamında alınan teminat mektupları, Yönetmeliğin 45 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca:
hallerinde irat kaydedilecektir.
Üretim lisansı başvurusu kapsamında ibraz edilen teminat mektupları ise aynı 45 inci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca mücbir sebep hâlleri ile lisans sahibinden kaynaklanmayan haklı sebepler dışında:
hallerinde irat kaydedilecektir.
Av. Mehmet Suat KAYIKÇI, LLM
Ortak, LBF Partners
Посмотреть формате PDF