Uluslararası Ticaret Odası (ICC), 1936’dan beri uluslararası ticari satışlarda malların sevk ve teslim şekillerini ifade eden kayıtların yorumu için kullanılan ve uluslararası ticari kayıtlar anlamına gelen Incoterms (International Commercial Terms) adı altında çeşitli kurallar dizisi yayımlamakta ve bunları zaman içerisinde güncellemektedir. Bu kayıtların amacı, güvenli ve hızlı bir uluslararası ticarete katkıda bulunmaktır.
Incoterms çeşitlerinden en yaygın olarak kullanılanları, CIF ve FOB kayıtlarıdır. Cost, Insurance and Freight (CIF) kaydı, masraflar, sigorta primi ve navlun ödenmiş olarak teslimi ifade ederken; Free on Board (FOB) kaydı, gemi bordasında teslim anlamına gelmektedir. CIF ve FOB kayıtlarının seçimi, sözleşme taraflarının ihtiyarındadır. Bu kayıtlar, taraflarca sözleşmeye dahil edildikleri takdirde sözleşmenin bir parçası haline gelmektedir. Bu nedenle, CIF veya FOB kayıtlarının sözleşmede seçimi alıcı ve satıcı taraflar açısından oldukça önem taşımaktadır. CIF ve FOB kayıtları, genel olarak üç hususu düzenlemektedir. Bunlar;
Bu kayıtlar, alıcı ve satıcı arasında yapılan sözleşmeye ilişkin olup, taşıyan ile yapılan taşıma sözleşmesini ve malların sigortalanmasına ilişkin sigorta firması ile yapılan sigorta sözleşmesini kapsamamaktadır.
ICC tarafından yayımlanmış en güncel kayıtlar, Incoterms 2000’i revize eden Incoterms 2010’dur. Bu kapsamda, sözleşme taraflarının, hangi tarihli Incoterms’in uygulanacağını sözleşmede açıkça belirtmeleri uygun olacaktır. Ayrıca sözleşmeye Incoterms kayıtlarına yer verilirken bunların yanına, belirlenen yer, varış limanı, yükleme limanı veya varış yeri belirtilir. Ör. CIF Hamburg gibi.
Incoterms 2000, on üç teslim kaydından oluşmakta olup, bu kayıtlar dört gruba ayrılmıştır. FOB kaydı, F grubunda yer almakta olup, masraflar ve hasarın satıcının ülkesinde belirlenen yerde alıcıya geçtiğini ifade eder. CIF ise C grubunda yer alan kayıtlardandır ve masraflar ile hasarın geçişi farklı zaman ve yerlerde olmaktadır.
Incoterms 2010 ile teslim şekillerinin sınıflandırılmasında önemli bir değişiklik getirilmiştir. Incoterms 2000'de teslim şekilleri E, F, C ve D olarak sınıflandırılmakta iken Incoterms 2010'da yeni bir sınıflandırma tarzı ortaya konulmuştur. Buna göre, teslim şekilleri "Tüm taşıma biçimlerine ilişkin kurallar" ve "Deniz ve iç karasuları taşımacılığına ilişkin kurallar" olarak ikiye ayrılmaktadır. CIF ve FOB kayıtları, sadece deniz taşımacılığında kullanılır. Bu kayıtlar, deniz dışındaki taşımacılık türleri açısından kullanılmaları halinde geçersizdir.
Incoterms 2010 ile getirilen bir diğer değişiklik ise bazı teslim şekillerinin kaldırılarak yerlerine yenilerinin getirilmesidir. İki yeni teslim şekli tanımlanırken, dört tanesi de yürürlükten kaldırılmış ve böylece daha önce toplam on üç olan teslim şekillerinin sayısı on bire indirilmiştir.
1. FOB (Free on Board; Gemi Bordasında Teslim)
Bu teslim şeklinde satıcı teslim yükümlülüğünü, malı belirlenen yükleme limanında gemi bordasında teslim etmekle yerine getirmektedir. Bu çerçevede, FOB kaydının kabul edildiği sözleşmelerde satıcının yükümlülükleri aşağıdaki gibidir:
FOB kayıtları kapsamında alıcının yükümlülükleri ise (i) malın geminin bordasında teslim alınması ve (ii) gümrük giriş ve nihai yer için taşıma işlemlerini halledilmesinden oluşmaktadır.
2. CIF (Cost, Insurance and Freight; Masraflar, Sigorta Primi ve Navlun Ödenmiş Olarak Teslim)
Bu teslim şeklinde satıcı teslim yükümlülüğünü, malın taşınması için gerekli navlun bedeli ve masraflarını karşılamanın yanında emtia nakliyat sigorta sözleşmesi yapıp primini ödeyerek malı belirlenen varış limanına gemiyle göndermekle yerine getirmektedir. Mallar gemiye yüklendikten sonra navlun ve sigorta primi dışındaki masraflar ve risk alıcıya geçer. Satıcı, sigorta primini ödemek suretiyle yüklediği malın cinsine uygun olan en dar kapsamlı deniz nakliyat sigortası yaptırır. Söz konusu sigorta, malların nakliyesi esnasında alıcının karşılaşacağı zarar ve ziyana karşılık yaptırılır.
CIF kayıtları kapsamında satıcının yükümlülükleri aşağıdaki gibidir:
CIF kayıtlarında alıcının yükümlülükleri ise şöyledir:
FOB ve CIF Karşılaştırmalı Tablo
Teslim Kaydı |
Gümrük Çıkış İşlemleri |
Gümrük Giriş İşlemleri |
Taşıma Sözleşmesi |
Teslim Yeri |
Satıcıdan Alıcıya Hasarın Geçişi |
Satıcıdan Alıcıya Masrafların Geçişi |
Sigorta Sözleşmesi |
FOB |
Satıcı |
Alıcı |
Alıcı |
Yükleme Limanında Gemide |
Gemi Bordası |
Gemi Bordası |
Alıcı |
CIF |
Satıcı |
Alıcı |
Satıcı |
Yükleme Limanında Gemide |
Gemi Bordası |
Varış Limanı |
Satıcı |
FOB kayıtlarında satıcı taşıma ve sigorta gibi maliyetleri yüklenmemesi sebebiyle, bu sözleşmelerde talep edilen ücretler CIF sözleşmelerine göre daha düşüktür. Bu sebeple, satıcılar sözleşmelerde genellikle FOB kaydını tercih ederken; alıcılar ise CIF kaydını tercih etmektedir.
Risk transferi açısından FOB ve CIF teslim şekilleri de modernize edilmiştir. Incoterms 2000’de yer alan bu kayıtlarda, malların geminin küpeştesini geçmemiş olması kaydıyla, mallardaki tüm zarar ve ziyanı satıcının yükümlülüğünde iken, Incoterms 2010 ile risk transferi ancak malların gemide doğru bir biçimde yüklenmesinden sonra gerçekleşecektir.
Посмотреть формате PDF