Londra Ticaret Mahkemesi (Royal Courts of Justice), 24 Mart 2015 tarihli Public Company Rise v. Nibulon S.A. kararı ile GAFTA 78’de yer alan “Yasak” (prohibition) klozunun uygulanması konusunda önemli bir içtihat geliştirmiştir. Söz konusu Karar, Ukrayna da faaliyet gösteren Rise Public Company (“Satıcı/ Davacı”) ile Nibulon S.A. (“Alıcı/ Davalı”) arasında 158,000 metrik ton mısır yemini konu alan üç CPT (Carriage paid to- Taşıma ücreti ödenmiş) satım kontratını konu almaktadır. Ukrayna Hükümeti’nin ihracat kotası uygulaması dolayısıyla, tarafların ilgili kontratlarda atıfta bulunduğu GAFTA 78’nin bahsi geçen “Yasak” klozunun nasıl yorumlanması gerektiği uyuşmazlık konusu haline gelmiştir. Şöyle ki, taraflar arasındaki kontratlarda gerekli ihracat izinlerinin alınması satıcının yükümlülüğü olarak düzenlenmekteyken, GAFTA 78’in “Yasak” klozu, satıcıya ihracat kısıtlamaları karşısında kontratı tamamen ya da kısmen iptal etme hakkını tanımıştır. Bu durumda, aşağıda belirtilen hükümler arasında açık bir çatışma söz konusudur:
Alıcı çatışma durumunda GAFTA 78’in uygulanamayacağını ileri sürmüş ve bu iddiası GAFTA Temyiz Kurulu’nca haklı bulunmuştur. Bunun karşısında, satıcı “Yasak” klozunun, taraflar arasındaki kontrata göre satıcıya açıkça yüklenen gerekli ihracat izinlerinin satıcı tarafından tamamlanması gerektiği yükümlülüğünü kısmen ya da tamamen ortadan kaldırabileceğini iddia edip, Temyiz Kurulu’nun kararına karşı GAFTA kontratlarında kabul edilen “domicile” hükmüne dayanarak yetkili ve görevli İngiliz ticaret mahkemesine temyiz başvurusunda bulunmuştur.
Mahkeme, yapmış olduğu yargılamada satıcıyı haklı bulmuş ve ihracat kısıtlamasının satıcının yükümlülüğünü sınırladığı sonuca varmış ancak bu sınırlamanın ne derecede olduğunun tespit edilmesi için dosyayı tekrardan GAFTA Temyiz Kuruluna göndermiştir.
Taraflar arasındaki ihtilaf ve bu bağlamda Mahkemenin vermiş olduğu karar hububat ticaretinde tarafların kendi aralarında anlaştıkları özel hükümler ile atıfta bulundukları standart GAFTA hükümleri arasında çıkabilecek uyuşmazlıkların taraflar açısından ne denli ağır sonuçlara yol açabileceğini göstermektedir. Sözleşmenin yapıldığı aşamada öngörülemeyen bu sorunlar operasyon aşamasında önem kazanmakta olup olayın doğru bir şekilde değerlendirilmeden karşı tarafı temerrüde (default) düşürmeye çalışmak bazı durumlarda söz konusu tarafın ciddi oranda tazminat ödemesine yol açabilir. Böyle durumlarda “don’t shoot too early” uyarısı benimsenerek ilgili sözleşme hükümleri dikkatli bir şekilde yorumlanmalıdır.
View in PDF Format