6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nda (Kanun) lisans alınması kaydıyla piyasada yürütülebilecekler faaliyetler arasında elektriğin ithalatı da sayılmıştır. Bununla birlikte Kanun, ithalat faaliyeti için “ithalat lisansı” diye ayrı bir lisans türüne yer vermemiş; “İthalat ve ihracat faaliyetleri” başlıklı 12 nci maddesinin ikinci fıkrasında elektrik ithalatının sadece tedarik lisansı sahibi şirketler tarafından yapılabileceğini düzenleyerek, ithalat faaliyetini “Tedarik Lisansı” sahibi şirketlere hasretmiştir.
Mevcut yasal düzenlemeler uyarınca, tedarik lisansı sahipleri, elektrik ithalatı yapmak konusunda münhasır bir hakka sahip bulunmaktadır. Ancak, tedarik lisansı sahibi olmak tek başına ve doğrudan ithalat yapabilme hakkını da beraberinde getirmemektedir. Yukarıda anılan Kanun maddesi, ithalat faaliyetinde bulunabilmeyi tedarik lisansı sahipleri için de iki şarta bağlamıştır: (i) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının uygun görüşü ve (ii) Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) Onayı. Yasa koyucu ithalat faaliyeti ile ilgili Kanun’da daha ayrıntılı düzenlemeler yapma gereği duymamış ve 12 nci maddenin son fıkrasında ithalat (ve ihracat) faaliyetine ilişkin usul ve esasları Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) çıkaracağı Yönetmeliğe bırakmıştır.
Elektrik piyasasında elektrik enerjisi ithalatı ve/veya ihracatı faaliyetine ilişkin usul ve esaslar ile uluslararası enterkonneksiyon hatlarının kapasite tahsisine ve sınır ötesi elektrik enerjisi ticaretine yönelik kullanımına ilişkin esasların belirlenmesi amacını taşıyan Elektrik Piyasası İthalat ve İhracat Yönetmeliği (Yönetmelik) 17 Mayıs 2014 tarihli ve 29003 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış ve aynı gün yürürlüğe girmiştir.
Yönetmeliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrasında ithalat ve ihracat faaliyetlerinin hangi lisans sahipleri tarafından ve hangi şartlar altında yapılabileceği biraz daha detaylandırılarak düzenlenmiştir. Öncelikle elektrik ithalatının sadece uluslararası enterkonneksiyon şartı oluşmuş ülkelerden yapılabileceğinin altı çizilmiştir. Uluslararası enterkonneksiyon ise Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (rr) bendinde “Ulusal elektrik sisteminin diğer ülkelere ait elektrik sistemi ile senkron paralel, asenkron paralel, ünite yönlendirmesi veya izole bölge yöntemlerinden birinin kullanılmasıyla işletilmesini esas alan enterkonneksiyon” olarak tanımlanmıştır. Türkiye’nin Mart 2015 itibariyle mevcut uluslararası enterkonneksiyon hatlarına ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yukarıda sayılan enterkonneksiyon hatları dışında elektrik ithalatı yapılması mümkün değildir. Yönetmeliğin ilgili maddesinde ithalat yapılabilmesine ilişkin Bakanlığın uygun görüşü ve Kurul onayı tekrar edilmiş ve devamında ithalat hakkının ancak ilgili lisansa kaydedilmiş olması halinde kullanılabileceği, ithalat hakkına sahip olacak lisans sahiplerinin ise tedarik lisansı sahibi özel sektör şirketleri ile kamu iktisadi teşebbüsü niteliğindeki Türkiye Elektrik Ticaret A.Ş. (TETAŞ) olduğu hükümlerine yer verilmiştir. Lisansa kayıt şartı, Yönetmelikte yeni bir şart olarak ihdas edilmiştir. Mezkur hüküm uyarınca elektrik ithalatının şartlarını aşağıdaki şekilde listeleyebiliriz:
Elektrik ithalatı yöntemleri ise Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında belirlenmiştir. Fıkrada elektrik enerjisinin ithalatı aşağıda sayıl hallerle sınırlandırılmıştır:
Elektrik enerjisi ithalatı yapılabilecek enterkonneksiyon hatlarına ilişkin net transfer kapasiteleri, kullanıma açık kapasiteleri, tahsis edilmiş kapasiteleri, kullanıma açık kapasitelerin öngörülen tahsisat süresi ve miktarları, sistem kısıtları ve piyasa şartları dikkate alınarak Sistem İşleticisi Türkiye Elektrik İletim A. Ş. (TEİAŞ) tarafından hat bazında belirlenmekte ve Bakanlığın görüşü doğrultusunda ilan edilmektedir. İlan edilen ve kapasitesi kullanıma uygun hatlar üzerinden senkron ithalat yapacak lisans sahiplerinin TEİAŞ’in düzenleyeceği yarışmaya katılarak öncelikle kullanım hakkını alması, akabinde ise Bakanlığın görüşüne ve Kurul’un onayına sunarak, lisansına gerekli ithalat kaydını yaptırması gerekmektedir.
Senkron paralel olmayan bağlantılarda ithalat faaliyetinde bulunmak için ise doğrudan başvuru yapılması ve bu kapsamda EPDK’ya aşağıdaki bilgi ve belgelerin sunulması zorunludur:
İthalat için hat tahsisi, en fazla bir yıllık süre için yapılabilmektedir. Bu nedenle lisans sahibinin ithalat hakkının devamı, ancak her sene aynı süreci yeniden takip ederek kullanım hakkını elde etmesine bağlıdır.
Av. Mehmet Suat KAYIKÇI
Ortak, LBF Partners
View in PDF Format